Ustawa

o ubezpieczeniu społecznym

twórców kultury i ich rodzin

(projekt)

Art. 1

  1. Osoby wykonujące działalność twórczą, zwane dalej „twórcami kultury”, i ich rodziny mają prawo do ubezpieczenia społecznego na podstawie przepisów ustawy.
  2. Za twórców kultury uprawnionych do ubezpieczenia społecznego na podstawie ustawy uważa się osoby, które w sferze sztuki tworzą w szczególności dzieła o charakterze trwałym, to jest utwory słowne, muzyczne, wizualne.
  3. Twórcami kultury w rozumieniu przepisów ustawy są również osoby uczestniczące w procesie twórczym, to jest artyści wykonawcy, reżyserzy, realizatorzy dźwięku, prezenterzy radiowi i telewizyjni oraz tłumacze form literackich i dzieł audiowizualnych.

Art. 2

Ubezpieczenie społeczne twórców kultury i ich rodzin obejmuje:

  1. ubezpieczenie emerytalne,
  2. ubezpieczenie rentowe,
  3. ubezpieczenie w razie choroby macierzyństwa zwane dalej „ubezpieczeniem chorobowym”.

Art. 3

Emerytura przysługuje twórcy kultury, który spełnił łącznie następujące warunki:

  1. wykonywał działalność twórczą przez okres wynoszący dla mężczyzny co najmniej 35 lat, a dla kobiety - co najmniej 30 lat,
  2. osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 65 lat, a dla kobiety - 60 lat.

Art. 4

  1. Renta inwalidzka przysługuje twórcy kultury, który spełnił łącznie następujące warunki:
    1. stał się inwalidą po podjęciu działalności twórczej,
    2. wykonywał działalność twórczą przez okres co najmniej 5 lat w ciągu ostatnich 10 lat przed dniem powstania inwalidztwa lub przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę.
  2. Okres działalności twórczej wymagany do przyznania renty inwalidzkiej wynosi 10 lat, w tym co najmniej 5 lat w okresie ostatniego dziesięciolecia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, jeżeli twórca podjął działalność twórczą po raz pierwszy po ukończeniu 40 lat życia.
  3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do twórcy, który po ukończeniu 40 lat życia podjął działalność twórczą po upływie 10 lat od zaprzestania poprzednio wykonywanej działalności twórczej albo od ustania zatrudnienia lub okresu równorzędnego z okresem zatrudnienia w myśl przepisów o systemie ubezpieczeniu społecznym.
  4. Jeżeli inwalidztwo jest następstwem wypadku pozostającego w związku z wykonywaniem działalności twórczej, renta inwalidzka przysługuje bez względu na okres tej działalności.

Art. 5

Renta rodzinna przysługuje członkom rodziny zmarłego twórcy kultury, który w chwili śmierci miał ustalone prawo do emerytury lub do renty inwalidzkiej albo spełniał warunki wymagane do przyznania jednego z tych świadczeń, jeżeli członkowie rodziny spełniają warunki wymagane do uzyskania prawa do renty rodzinnej na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 6

Wysokość emerytury, rent i zasiłku pogrzebowego ustala się na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 7

  1. Ubezpieczenie realizuje Kasa Ubezpieczeń Społecznych Twórców Kultury.
  2. Prezes Kasy jest centralnym organem administracji rządowej, podległym ministrowi właściwemu do spraw kultury i dziedzictwa narodowego.
  3. Interesy ogółu ubezpieczonych i świadczeniobiorców dotyczące ubezpieczenia i działalności Kasy, reprezentuje Rada Kasy Ubezpieczeń Społecznych Twórców Kultury. Zasady funkcjonowania Rady określa w drodze rozporządzenia właściwy minister.
  4. Prezesa kasy powołuje na cztery lata właściwy minister, spośród dwóch kandydatów przedstawionych przez Radę Kasy. Odwołanie prezesa Kasy wymaga pozytywnej opinii Rady Kasy.

Art. 8

  1. Na pokrycie kosztów świadczeń zaopatrzenia emerytalnego twórcy kultury opłacają składki w wysokości 10% od zadeklarowanego przychodu z działalności twórczej.
  2. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia dolną i górną granicę przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek, szczegółowe zasady i tryb opłacania składek, a także okresy, w których twórca kultury zostaje zwolniony od opłacania składek.

Art. 9

  1. Za okresy działalności twórczej uprawniające do świadczeń na podstawie ustawy uważa się okresy tej działalności, za które zostały opłacone składki, oraz okresy, w których twórca został zwolniony od ich opłacania.
  2. Do okresów działalności twórczej zalicza się również okresy zatrudnienia poprzedzającego okresy działalności twórczej, jeżeli twórca wykonywał działalność twórczą uprawniającą go do świadczeń na podstawie ustawy przez okres co najmniej 15 lat.

Art. 10

  1. Podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowi przeciętny miesięczny przychód z dowolnie wybranych przez twórcę kolejnych 24 miesięcy działalności twórczej, od którego obliczono i opłacono składki.
  2. Jeżeli emerytura lub renta jest wypłacana w wysokości podstawowej, za podstawę wymiaru tych świadczeń uważa się kwotę odpowiadającą najniższej podstawie wymiaru składek i świadczeń.
  3. Podstawa wymiaru emerytury, renty inwalidzkiej i renty rodzinnej ulega corocznym podwyżkom stosownie do zasad określonych dla świadczeń określonych w przepisach o systemie ubezpieczeniu społecznym.

Art. 11

  1. Do twórcy objętego przepisami o systemie ubezpieczeniu społecznym lub innymi przepisami o zaopatrzeniu emerytalnym można - na jego wniosek - zastosować przepisy ustawy, pod warunkiem opłacania składek, o których mowa w art. 8.
  2. Za podstawę wymiaru świadczeń określonych w ustawie dla osób, o których mowa w ust.1, przyjmuje się wynagrodzenie lub uposażenie z tytułu pracy (służby) oraz przychód z działalności twórczej, od którego opłacono składki.

Art. 12

W razie zbiegu prawa do emerytury lub renty określonej w niniejszej ustawie z prawem do emerytury lub renty określonej w przepisach o systemie ubezpieczeniu społecznym lub w innych przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym wypłaca się jedno z tych świadczeń: wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Art. 13

  1. Prawo do emerytury lub renty podlega zawieszeniu - z zastrzeżeniem ust. 2 - na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeniu społecznym.
  2. Osiąganie przychodów z działalności twórczej nie powoduje zawieszenia ani zmniejszenia emerytury lub renty z zaopatrzenia określonego w niniejszej ustawie.

Art. 14

Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia rozciągnąć przepisy ustawy na niektóre grupy osób wykonujących działalność artystyczną.

Art. 15

Osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy spełniały określone w niej warunki do emerytury lub renty i nie pobierały świadczeń na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeniu społecznym lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, przyznaje się emeryturę lub rentę na podstawie niniejszej ustawy w wysokości:

  1. podstawowej albo
  2. ustalonej na podstawie przeciętnego miesięcznego przychodu, o ile od tego przychodu były opłacane składki, o których mowa w art. 8, co najmniej przez 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 16

Osobom, które w dniu wejścia w życie ustawy spełniały określone w niej warunki do emerytury lub renty i pobierały świadczenia na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeniu społecznym lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, przyznaje się - na ich wniosek - emeryturę lub rentę na podstawie niniejszej ustawy w wysokości podstawowej.

Art. 17

W sprawach nie uregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Art. 18

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.